مقایسه تأثیر نقشه کشی مفهومی بالینی و فرایند پرستاری در توسعه مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری

مقدمه: ارتقای آموزش بالین و تفکر انتقادی در عرصه نظام آموزش علوم پزشکی کشور همچنان به عنوان چالشی جدی و در خور توجه باقی مانده است. صاحب نظران آموزشی معتقدند که جایگزینی روش های تدریس اثربخش در آموزش بالینی نظیر نقشه کشی مفهومی بالینی با فرایند پرستاری می تواند یکی از راه کارهای عملیاتی در جهت توسعه مهارت های تفکر انتقادی در دانشجویان پرستاری باشد. بنابراین این پژوهش با هدف مقایسه تأثیر نقشه کشی مفهومی بالینی و فرایند پرستاری در توسعه مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری انجام شده است. روش ها: این مطالعه یک مطالعه تجربی از نوع کار آزمایی بالینی است. نمونه ها شامل 41 دانشجوی پرستاری روزانه ترم 4 دانشکده پرستاری و مامایی اصفهان بودند که به طور تصادفی در دو گروه فرایند پرستاری و نقشه کشی مفهومی بالینی قرار گرفتند. از دانشجویان در هر دو گروه خواسته شد تا در طی کارآموزی هر هفته یک نقشه مفهومی یا یک فرایند پرستاری برای فرد مبتلا به بیماری تهیه کنند. همچنین دانشجویان در روز اول، آخر و یک ماه بعد از کارآموزی به عنوان مبنایی برای اندازه گیری مهارت های تفکر انتقادی به سؤالات آزمون مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیا- فرم ب در مدت 45 دقیقه پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آنالیز واریانس با داده های تکراری استفاده شد. نتایج: یافته ها حاکی از آن بود که دانشجویان شرکت کننده در گروه نقشه کشی مفهومی بالینی در هیچ یک از ابعاد 5 گانه مهارت های تفکر انتقادی شامل تحلیل، استنباط، تفکر استقرایی و قیاسی و ارزشیابی توسعه نداشته اند و تفاوت آماری معناداری بین امتیازات روز اول، آخر و یکماه بعد از کارآموزی وجود نداشت. در مقابل یافته ها نشان داد که مهارت تفکر انتقادی دانشجویان گروه فرایند پرستاری در ابعاد استنباط و استدلال استقرایی در طول مدت پژوهش افزایش یافته است و تفاوت معناداری بین میانگین کلی امتیاز مهارت های تفکر انتقادی در این گروه یک ماه پس از مطالعه وجود دارد. این در حالی است که میانگین کلی تفکر انتقادی در دو گروه بلافاصله و یک ماه پس از کارآموزی از نظر آماری معنادار نبوده است. نتیجه گیری: هرچند با توجه به زمان و تعداد محدود دانشجویان شرکت کننده در مطالعه، نتیجه گیری قطعی در خصوص اثربخشی فرایند پرستاری و نقشه کشی مفهومی بالینی امکان پذیر نیست، اما شواهد موجود حاکی از آن است که فرایند پرستاری در مقایسه با نقشه کشی مفهومی بالینی در توسعه مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری مؤثر تر بوده است. به نظر می رسد لزوم انجام تحقیقات بیشتر در مدت زمان طولانی تر می تواند به تصمیم گیری مبتنی بر شواهد کمک نماید.